జిల్లా ముఖచిత్రం

ప్రకాశం జిల్లా యొక్క భౌగోళిక, స్థల, జనాభా మరియు ఇతర సామాజిక ఆర్థిక అంశాలు ఇక్కడ వివరించబడ్డాయి.

జిల్లా యెక్క సరిహద్దులు మరియు స్థలాకృతి

జిల్లా నాలుగు వైపులా కింది ప్రదేశాలతో సరిహద్దులుగా ఉన్నాయి.
తూర్పు: బంగాళాఖాతం.
పడమర : కర్నూలు మరియు నంద్యాల జిల్లాలు.
ఉత్తరం: బాపట్ల, నరసరావుపేట మరియు మహబూబ్‌నగర్ జిల్లాలు.
దక్షిణం : SPSR నెల్లూరు మరియు YSR కడప జిల్లాలు.

జిల్లా 14-57′-00″ నుండి 16-17′-00′ ఉత్తర అక్షాంశం మరియు 78-43-00′ నుండి 80-25’-00″ తూర్పు రేఖాంశం మధ్య ఉంది. జిల్లా యొక్క మధ్య భాగంలో తక్కువ పొదలు మరియు రాతి కొండలు , రాతి మైదానాలతో విభిన్నమైన అడవులు ఉన్నాయి, ఇది జిల్లా యొక్క ప్రత్యేక లక్షణం. కర్నూలు జిల్లా నుంచి వచ్చిన మార్కాపురం డివిజన్ పూర్తిగా మెట్ట ప్రాంతం.

జిల్లా సహజ వనరులు

కొండలు

జిల్లాలో ముఖ్యమైన కొండ శ్రేణులు, సుందరమైన నల్లమల అడవి మరియు వెలిగొండ ప్రాజెక్టు జిల్లాను కర్నూలు మరియు వైఎస్ఆర్ కడప జిల్లాల నుండి వేరు చేస్తాయి.

నల్లమల అడవి సముద్ర మట్టానికి సగటున 620 మీటర్ల ఎత్తులో, ఉత్తర-దక్షిణ దిశలో 113 KMs పొడవు మరియు 32 KMs వెడల్పుతో విస్తరిoచి ఉన్నాయి. నల్లమల అడవి పరిధిలో గిద్దలూరు, మార్కాపురం , అర్ధవీడు, కంబం మరియు యర్రగొండపాలెం మండలాలు మరియు తూర్పున గిద్దలూరు అటవీ డివిజన్ మరియు పశ్చిమాన కర్నూలు జిల్లా అటవీ డివిజన్లు సరిహద్దులు ఉన్నాయి. నల్లమలలో నంది కనుమ మరియు మాంబల కనుమ అనే రెండు మార్గాలు ఉన్నాయి. నంది కనుమ పశ్చిమాన కర్నూలు మరియు బళ్లారి జిల్లాల మధ్య కమ్యూనికేషన్ యొక్క ప్రధాన మార్గాని ఏర్పరుస్తు ,తూర్పున దోర్నాల, యర్రగొండపాలెం , మార్కాపురం మార్గలను కలుపుతుంది. వెలిగొండ ప్రాజెక్టు యొక్క రెండు భాగాలు నిరంతర సమాంతర శ్రేణుల వలె నిటారుగా ఉన్న కొండల మధ్య విశాలమైన లోయతో ఉత్తరదక్షిణ దిశలో ఉన్నాయి.

తూర్పు కొండల పరీవాహక ప్రాంతం గిద్దలూరు మరియు కనిగిరి మండలాల మధ్య సరిహద్దుగా ఉంది. ఈ కొండల నుండి వచ్చే నీరు గుండ్లకమ్మ నదికి ఉత్తర దిశలో ప్రవహిస్తుంది.

సముద్ర తీరం

జిల్లాలో నాగులుప్పల పాడు, ఒంగోలు, కొత్తపట్నం, టంగుటూరు, సింగరాయకొండ మండలాలను కలుపుతూ 50 కి.మీ.ల తీరప్రాంతం ఉంది. వీటిలో కొన్ని మండలాల్లో బీచ్‌లు ఉన్నాయి , వాటిలో ముఖ్యమైనవి కొత్తపట్నం, పాకల.

నదులు

జిల్లాకు తమ్మిలేరు, సగిలేరు,గుడి సిలేరు, వంటి చిన్న నదులతో పాటు గుండ్లకమ్మ, మూసి ,పాలేరు వంటి నదులు మరియు ఓగేరు వాగు, నల్లవాగు వంటి వాగులు ఉన్నాయి.

గుండ్లకమ్మ నది నల్లమల అడవుల్లోని గుండ్ల బ్రహ్మేశ్వరం సమీపం నుండి సుమారు 2,700 అడుగుల ఎత్తులో ప్రవహిస్తుంది. ఇది ఈశాన్య దిశలో ముండ్లమూరు, మద్దిపాడు మరియు ఒంగోలు మండలాలను తాకి, ఒంగోలు మండలం దేవరంపాడు సమీపంలో బంగాళాఖాతంలో కలుస్తుంది. దీనికి ముఖ్యమైన ఉపనదులు కండలేరు, చిలకలేరు మరియు దోర్నపువాగు. నది మొత్తం పొడవు దాదాపు 265 కి.మీ. ఇందులో దాదాపు 220 కి.మీ ప్రకాశం జిల్లాలో ఉంది. ఈ నదికి అడ్డంగా తిప్పాయపాలెం రిజర్వాయర్, దువ్వలేరు ప్రాజెక్ట్, కంబం మరియు భవనాసి ట్యాంకులు వంటి ప్రాజెక్టులు ఉన్నాయి. ఒంగోలు పట్టణానికి ఈ నది నుంచే తాగునీరు అందుతుంది. మద్దిపాడు మండలం మల్లవరం గ్రామ సమీపంలోని గుండ్లకమ్మ నదిపై గుండ్లకమ్మ ప్రాజెక్టు నిర్మాణం పూర్తయింది.

వెలిగొండలోని డొక్కలసాల దగ్గర మూసీ నది ప్రవహిస్తుంది. ఇది ముందుగా తూర్పు గా ప్రవహించి ఆ తర్వాత దక్షిణంగా మార్కాపూర్, దర్శి, పొదిలి, ఉత్తర సరిహద్దు, కొండెపి, టంగుటూరు, కొత్తపట్నం మండలాల మీదుగా ప్రవహించి కొత్తపట్నం మండలం లోని మడనూరు సమీపంలో బంగాళాఖాతంలో కలుస్తుంది.

పాలేరు నది వెలిగొండలలో పుట్టి వెలిగండ్ల, కనిగిరి, జరుగుమల్లి, సింగరాయకొండ, టంగుటూరు మండలాల మీదుగా 112 కిలోమీటర్ల మేర ప్రవహించి సింగరాయకొండ మండలం పాకాల వద్ద బంగాళాఖాతంలో కలుస్తుంది.

వాతావరణం మరియు వర్షపాతం

జిల్లాలో సముద్రపు గాలులు జిల్లాలోని తీరప్రాంతాలలో శీతాకాలం మరియు వేసవి కాలాలలో వాతావరణాన్ని మధ్యస్తంగా మారుస్తాయి. జిల్లాలోని తీరప్రాంతేతర ప్రాంతాల్లో ముఖ్యంగా మెట్ట ప్రాంతాలు, కొండ ప్రాంతాలలో వేసవిలో వేడి తీవ్రంగా ఉంటుంది. జిల్లాలో సాధారణoగా గరిష్ట మరియు కనిష్ట ఉష్ణోగ్రతలు వరుసగా 40.2 0 C మరియు 20.3 0 C గా నమోదవుతాయి. గరిష్ట ఉష్ణోగ్రత సాధారణంగా ఏప్రిల్, మే మరియు జూన్ నెలల్లో నమోదవుతుంది.

జిల్లా లో వర్షపాతం ఎక్కువగా నైరుతి మరియు ఈశాన్య రుతుపవనాల నుండి వస్తుంది , సాధారణ వర్షపాతం వరుసగా 366.2 m.m మరియు 384.7 m.m. గా ఉంటుంది. నైరుతి రుతుపవనాల నుండి 2019-20లో వాస్తవ వర్షపాతం 353.2 మీ.మీ కాగా ఈశాన్య రుతుపవనాల నుండి 271.5 మీ.మీ. రుతుపవనాల తీరు మరియు వర్షపాతం నమ్మదగని గా ఉండుట వల్ల నీటిపారుదల కోసం ట్యాంకులు మరియు బావులపై ఎక్కువగా ఆధారపడటం వల్ల జిల్లాలో వ్యవసాయ కార్యకలాపాలు దయనీయంగా ఉన్నాయి.

అడవి

జిల్లాలో మొత్తం అటవీ విస్తీర్ణం 4,42,073 హెక్టార్లు. ప్రధానంగా జిల్లాలో గిద్దలూరు, కొమరోలు, రాచర్ల, ఆర్ధవీడు, యర్రగొండపాలెం, పుల్లలచెరువు, దోర్నాల మండలాల్లో ప్రసిద్ధి చెందిన నల్లమల అటవీప్రాంతం ఏర్పడింది. తీర ప్రాంతాలలో జీడి తోటలు విస్తారంగా పెరుగుతాయి. రికార్డుల ప్రకారం నల్లమల ఫారెస్ట్ వన్యప్రాణులకు మరియు పులులకు నిలయంగా ఉంది.

నీటిపారుదల

నాగార్జున సాగర్ ప్రాజెక్ట్ మరియు కృష్ణా పశ్చిమ డెల్టా లు ప్రదానంగా ఇరిగేషన్ కింద ఉన్నాయి. మోపాడు రిజర్వాయర్, పాలేరు-బిట్రగుంట ఆనికట్, కుంబమ్ ట్యాంక్ మీడియం ఇరిగేషన్ కింద ఉన్నాయి. 89,267 హెక్టార్ల ఆయకట్టుతో 798 మైనర్ ఇరిగేషన్ ట్యాంకులు సాగుకు ఉన్నాయి.

ప్రాంతం, జనాభా మరియు ఇతర సంబంధిత ప్రత్యేకతలు

జిల్లా 14,323 చ.కి.మీ విస్తీర్ణంలో ఉంది. 2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం జనాభా సాంద్రత చ.కి.మీకి 160 మంది ఉన్నారు. ఈ జిల్లాలో 50 కి.మీ. తీరప్రాంతం 5 మండలాల్లో విస్తరించి ఉంది.

జిల్లాలో 857 గ్రామాలు (అటవీ గ్రామాలతో కలిపి) ఉన్నాయి. 2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం 857 గ్రామాలలో 769 గ్రామాలు జనావాసాలు ఉండగా మిగిలిన 88 జనావాసాలు లేని గ్రామాలు.

జిల్లా యొక్క అడ్మినిస్ట్రేటివ్ యూనిట్లు

జిల్లాలో ఒంగోలు, కనిగిరి మరియు మార్కాపూరం అనే మూడు రెవెన్యూ డివిజన్లు ,38 మండలాలు, ‘5’ నగరపంచాయతీలు చీమకుర్తి, గిద్దలూరు, పొదిలి, దర్శి మరియు కనిగిరి ఉన్నాయి.

ఒంగోలు డివిజన్‌లో ‘12’ మండలాలు, కనిగిరి డివిజన్‌లో ‘13’ మండలాలు మరియు మార్కాపూర్ డివిజన్‌లో ‘13’ మండలాలు ఉన్నాయి. అదే విధంగా, జిల్లాలో 1 మున్సిపల్ కార్పొరేషన్, 1 మున్సిపాలిటీ, 5 నగర పంచాయతీలు మరియు 715 గ్రామ పంచాయతీలతో పాటు మొత్తం 38 మండలాలు ఉన్నాయి.